Definitie ecosysteem
‘Wat is eigenlijk een ecosysteem?’ vroeg Wendy de Jong, voorzitter van regionale ontwikkelmaatschappij Oost NL, zich onlangs in een bijdrage op LinkedIn af. Dat schreef ze nadat wij samen een delegatie van beleidsbepalers van de ministeries Financiën en Economische Zaken hadden mogen rondleiden bij Connectr energy innovation.
Het antwoord van Copilot
Wanneer ik de vraag van Wendy voorleg aan Copilot, dan krijg ik als antwoord dat een ecosysteem een complex, functioneel geheel is van alle levende organismen (planten, dieren, micro-organismen) en hun niet-levende omgeving (zoals lucht, water, temperatuur) binnen een bepaald gebied, waarbij ze constant met elkaar in wisselwerking staan voor overleving en ontwikkeling.
Zonder het haar te vragen weet ik bijna zeker dat dit niet is wat Wendy bedoelde. Wanneer ik de prompt verbeter en vraag naar de definitie van een economisch ecosysteem, dan krijg ik een betere definitie: een economisch ecosysteem is een model van een economische gemeenschap, vergelijkbaar met een natuurlijk ecosysteem, waar verschillende organisaties en individuen met elkaar samenwerken en concurreren om waardevolle goederen en diensten te creëren voor klanten.
Samenwerken én concurreren
Opvallend in de definitie is dat er zowel samengewerkt wordt als geconcurreerd. Dat is direct dan ook de kern van een ecosysteem: bedrijven blijven onafhankelijk en ondernemen, maar werken daar waar dat opportuun is en voordelen biedt samen met andere bedrijven, en gezamenlijk ook met onderwijs en de overheid.
Daarbij gaat het eigenlijk altijd over bedrijven in dezelfde branche, omdat die dezelfde uitdagingen hebben, dezelfde mensen zoeken, dezelfde middelen nodig hebben en zich richten op dezelfde klanten.
Bedrijven bij elkaar: toeval of strategie?
Tijdens mijn economielessen op de middelbare school leerde ik al dat schoenenwinkels vaak in dezelfde straat zitten. Waarom zouden ze dat doen, vroeg ik mij af? Omdat het helpt om gezamenlijk klanten aan te trekken. Klanten die de ene keer wellicht naar je buurman gaan, maar de volgende keer bij jou.
Van oudsher concentreerde ook de productie van schoenen (maar ook van textiel en van sigaren!) zich in dezelfde regio. Veelal kwam dat omdat de omstandigheden van de regio voor die industrie goed waren (toegang tot water of bereikbaarheid), maar ook omdat werknemers voor zichzelf begonnen, onderwijs zich in de regio toespitste op die bepaalde branche, en nieuwe ondernemingen naar regio’s met hoge concentratie verhuisden omdat er eenvoudiger aan personeel te komen was.
Moderne ecosystemen
Die voordelen van en voor ecosystemen zijn niet verdwenen. Bekende hedendaagse ecosystemen zijn natuurlijk Brainport, waar samengewerkt wordt op het gebied van hightech en faciliteiten worden gedeeld, maar ook het nationaal sportcentrum Papendal, waar sporters en coaches elkaar zo stimuleren en kennis delen dat een klein land als Nederland grote landen ver achter zich laat op de Olympische medaillespiegel.
Samen opleiden, samen groeien
De component personeel aantrekken en ontwikkelen is in de krappe arbeidsmarkt steeds belangrijker geworden voor ecosystemen. Er wordt op allerlei plaatsen samengewerkt met het onderwijs, leerlijnen en leven-lang ontwikkelen programma’s worden ontwikkeld, en er wordt vanuit gezamenlijke human capital-plannen creatief nagedacht over recruitment en het doorverwijzen van personeel.
Daar waar werkgevers vroeger medewerkers angstvallig vasthielden en allerlei concurrentiebedingen in contracten opnamen, zien we steeds meer dat werkgevers het eigenlijk wel goed vinden wanneer iemand ervaring opdoet bij een ander. En gaat de ene keer een medewerker naar de concurrent, dan komt er de volgende keer iemand de andere kant op.
Gezamenlijke stages
Maar er zijn ook voorbeelden waarbij stages gezamenlijk worden aangeboden, zodat de toekomstige medewerker straks een beter afgewogen keuze kan maken. We zien dat bijvoorbeeld in de juridische sector, waar rechtbanken, het openbaar ministerie en advocatenkantoren samen optrekken.
En rondom het eerder genoemde Connectr ecosysteem, dat zich richt op elektriciteit, delen bedrijven binnengekomen sollicitaties die men zelf niet kan plaatsen met directe concurrenten, vanuit de gedachte dat wanneer het ecosysteem goed gaat, het bedrijf ook goed gaat.
Waak voor generiek beleid
Waar een ecosysteem wel voor moet waken, is dat wanneer er plannen gemaakt worden en samengewerkt wordt op het gebied van arbeidsmarkt, er echt naar onderscheidende activiteiten gekeken wordt. Te vaak zie ik human capital-plannen die zo generiek zijn dat je er makkelijk de naam van een ander ecosysteem op kan plakken.
Natuurlijk moet je gebruik maken van best practices, maar een beetje creativiteit en originaliteit zorgt voor onderscheid. En dat is nu net wat je in deze arbeidsmarkt hard nodig hebt om mensen aan te trekken.
