Een basis voor samenwerking
Een cluster is geen toevallige verzameling bedrijven. Het is een ecosysteem met een gedeelde focus – sectoraal of thematisch – waarin ondernemers elkaar opzoeken voor schaalvoordelen of spillover-effecten. Omdat bedrijven vaak actief zijn in vergelijkbare markten met dezelfde dynamiek, begrijpen ze elkaars situatie en hebben ze vergelijkbare uitdagingen. Een cluster vormt daarom een goede basis voor samenwerking. Bijvoorbeeld op het gebied van innovatie, human capital en verduurzaming.
Zorg voor verbinding
Verschillende typen bedrijven hebben elk hun eigen rol een kracht. Gevestigde bedrijven zijn goed lokaal verankerd en zorgen voor veel werkgelegenheid. Startups en scale-ups zorgen voor nieuwe energie en ideeën en dagen de gevestigde orde uit. Ook overheden en kennisinstellingen hebben een belangrijke rol in een cluster. Zij zorgen voor kaders, kennis en talent. Door deze groepen actief met elkaar te verbinden en gericht te ondersteunen, kan een sterke regionale samenwerking ontstaan.
Durf te kiezen
Het versterken van clusters is goed voor de regio, dus moet iedere regio dan haar eigen clusters ondersteunen? Is Nederland niet te klein voor het denken en werken in en met clusters? Ja, Nederland is klein en de middelen zijn beperkt, denk aan kapitaal en talent. Laten we de beperkte middelen daarom zo slim mogelijk inzetten. Kortom, laten we kiezen. Gericht bepaalde kansrijke sectoren, technologieën of thema’s versterken. En niet proberen alles zelf te doen, maar samenwerken over de grenzen van regio’s heen.
Waar moet je beginnen?
Het versterken van een regionaal cluster begint met inzicht en richting. Een goede analyse is cruciaal: wie zijn de belangrijkste spelers, wat zijn hun belangen, uitdagingen en behoeften? Waar zitten knelpunten en wat zijn mogelijke oplossingen? Welke ontwikkelingen zijn gaande en wat is het effect daarvan? Waar liggen kansen en hoe kunnen die worden verzilverd? Door deze vragen samen met betrokken ondernemers, onderzoekers en beleidsmakers te stellen én beantwoorden, ontstaat een gedeeld beeld van waar het cluster staat en waar het naartoe kan én wil; een gezamenlijke visie op een sterk cluster.
En hoe dan verder?
Een visie is mooi, maar versterking van een cluster vraagt om concrete en gerichte interventies en programma’s. Denk bijvoorbeeld aan:
- R&D-programma’s voor gezamenlijke kennisontwikkeling en innovatie
- Leven Lang Ontwikkelen-initiatieven voor bij- en omscholing
- Matchmaking-events om startups te koppelen aan investeerders
- Duurzaamheidsprogramma’s voor circulair en energieneutraal ondernemen
Voor het succesvol ontwikkelen van zulke programma’s zijn deze elementen essentieel:
- Urgentie – Bij alle partijen moet er een gedeeld gevoel van urgentie zijn: waarom is nú gezamenlijke actie nodig?
- Co-creatie – Voor draagvlak is het belangrijk dat partijen samenwerken aan concrete doelen en activiteiten.
- Heldere rolverdeling – Een effectief programma vraagt om duidelijke afspraken over wie wat wel en niet doet.
- Eigenaarschap – Commitment is cruciaal, zodat partijen niet alleen meedenken, maar ook meedoen en actief bijdragen.
- Financiering – Zonder middelen geen actie. Denk aan publieke én private financiering, van binnen en buiten de regio.
Wat levert het op?
Een sterk cluster levert economische en maatschappelijke waarde: bedrijven innoveren en groeien sneller, vinden makkelijker talent en kapitaal, en vergroten hun bereik en zichtbaarheid. Voor de regio betekent dat meer banen, een aantrekkelijk investerings- en vestigingsklimaat, behoud van talent en betere aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt. Bovendien kan een cluster een sleutelrol spelen in het oplossen van regionale opgaven. Maar alleen als we durven kiezen. En durven stoppen met wat niet (meer) werkt.
Wat wil jij in jouw regio realiseren?
Wij geloven in een aanpak die begint bij de vraag van de ondernemer. Deze aanpak sluit naadloos aan op de landelijke actieagenda mkb-dienstverlening, die pleit voor een vraaggestuurd stelsel van publieke ondersteuning. We delen inzichten, ervaringen en lessen uit projecten die we voor tientallen opdrachtgevers hebben gedaan.
Lees meer
