Technologie als oplossing voor arbeidsmarktkrapte
Een van de oplossingen voor de steeds krapper wordende arbeidsmarkt is het inzetten van technologie. Door bepaalde werkzaamheden te automatiseren, zijn er minder mensen nodig en stijgt de productiviteit. In adviesfuncties zoals de advocatuur, het notariaat, consultancy en accountancy zorgt AI bovendien voor lagere tarieven.
Maar als AI vooral het uitzoekwerk van junior medewerkers overneemt, hoe leiden we starters dan nog op?
AI in de zakelijke dienstverlening: geen nieuw thema
Deze week verschenen er meerdere artikelen over de invloed van AI op de zakelijke dienstverlening. Tien jaar geleden, toen ik directeur was van een groot advocaten- en notarissenkantoor, hield dit onderwerp mij al bezig. Hoe kun je technologie inzetten om je dienstverlening te verbeteren en tegelijkertijd de inzet van medewerkers – je grootste kostenpost – te verminderen?
Destijds speelde arbeidsmarktkrapte nog nauwelijks een rol. Copilot en ChatGPT bestonden nog niet. Toch wisten we dat technologische verandering eraan zat te komen. De overtuiging was dat we moesten anticiperen op een veranderende wereld.
De advocatuur en het notariaat zijn echter niet de meest vooruitstrevende sectoren. Tot enkele jaren geleden kon je stukken bij de rechtbank alleen nog per fax indienen. Het automatiseringsproject KEI mislukte niet vanwege de technologie, maar door de onwil van gebruikers om te veranderen.
De voordelen van AI
Door de toegenomen arbeidsmarktkrapte en de verbeterde, meer geaccepteerde AI-toepassingen, neemt het gebruik van AI nu sterk toe. De voordelen zijn groot:
Met de juiste prompts kun je miljoenen documenten doorzoeken in enkele seconden.
De snelheid en nauwkeurigheid van adviezen neemt toe.
De kosten voor klanten dalen aanzienlijk.
Voor aanbieders blijft het financieel aantrekkelijk: waar eerder €200 per uur werd gerekend voor een advocaat-stagiair, wordt nu €100 gevraagd terwijl de kosten minimaal zijn.
Klant blij, kantoor blij.
Maar hoe leiden we dan nog op?
Toch is er een belangrijk nadeel: als AI het werk van advocaat-stagiairs of kandidaat-notarissen overneemt, hoe leiden we dan nog nieuwe professionals op?
Het is vergelijkbaar met het gebruik van een rekenmachine of Excel: als je nooit zelf leert rekenen, begrijp je de onderliggende logica niet. De sector worstelt hiermee. Het meester-gezelmodel is immers de basis van de opleiding in de zakelijke dienstverlening. Dit geldt net zo goed voor consultants en accountants.
Naar een nieuw opleidingsmodel
Als de traditionele manier van opleiden niet meer werkt, hoe dan wel? We moeten als adviesbureaus niet alleen naar AI kijken, maar ook naar ons hele business- en opleidingsmodel.
Een interessant idee kwam ik tegen in een artikel over het tekort aan juristen in de sociale advocatuur. De inkomsten daar zijn veel lager dan bijvoorbeeld aan de Zuidas. Toch neemt de vraag naar sociale advocaten toe, juist van mensen die een reguliere advocaat niet kunnen betalen.
Wat als we jonge juristen deels daar zouden opleiden? Laat ze AI-adviezen controleren, prompts verbeteren én pro bono werk doen in de sociale advocatuur. Kantoren kunnen dit ondersteunen. Zo leren jonge juristen het vak én dragen ze bij aan de maatschappij.
Het biedt kantoren bovendien de kans om een maatschappelijk betrokken generatie aan zich te binden. Ik zou klant worden bij zo’n kantoor. En zo kunnen we de nadelen van AI ombuigen tot een voordeel.
