Deze zomer reisde ik met mijn gezin over een deel van de Zijderoute in Centraal-Azië. Van Almaty in Kazachstan naar Bishkek en Lake Issyk-Kul in Kirgizië, en van daar door naar Tasjkent, Samarkand en Buchara in Oezbekistan. Voor velen een onbekend werelddeel, maar voor ons een hernieuwde kennismaking en een 'trip through memory lane'. Midden jaren 90 woonden we namelijk bijna vijf jaar in de regio en werkte ik als hotelier in Almaty en Bishkek.
De sfeer van een jonge staat
De jaren 90 kenmerkten zich in de landen van de Sovjet-Unie door hoop. De landen waren sinds 1991 onafhankelijk en functioneerden eigenlijk nog als een soort startup. Er was nog geen grondwet, er werd geëxperimenteerd met democratie en het besef dat men eigen besluiten kon nemen was er eigenlijk nog niet. Het beeld in de steden was nog zeer Sovjet-bepaald met Lada's en Wolga's op de verwaarloosde wegen, uniforme architectuur, oude fabrieken en megalomane overheidsgebouwen en standbeelden. Desondanks was de sfeer positief; alles kon, alles was mogelijk.
25 jaar later
Dat alles kon, betekende echter ook dat alles de verkeerde kant op kon gaan. Al snel verrijkten een aantal oligarchen zich aan de enorme natuurlijke rijkdommen van Kazachstan en stak islamitisch extremisme in delen van Kirgizië en Oezbekistan de kop op. Vijfentwintig jaar later waren we dan ook enorm benieuwd naar hoe de regio zich ontwikkeld heeft. En daar waren we behoorlijk van onder de indruk. Er staan volop nieuwe gebouwen, straten worden gedomineerd door de nieuwste Chinese automodellen, de vliegvelden zijn vernieuwd en in plaats van met Tupolevs wordt er met de nieuwste Boeings en Airbussen gevlogen, overal kan digitaal betaald worden en de wegen worden allemaal vernieuwd. Naast mijn oude hotel in Kazachstan is opeens de Kazakh Stock Exchange verschenen en de stad heeft een metro die er een kwart eeuw geleden niet was.
Nieuwe rollen voor Kirgizië en Oezbekistan
Kirgizië, dat als enige land in de regio geen olie en gas heeft, beseft zich dat het door haar unieke geografische ligging een belangrijke handelsrol heeft in de regio. Omdat het daarnaast ook een fantastische natuur biedt met bergmeren, steppes en de uitlopers van de Himalaya, zet het land zich naast handel en logistiek volop in op toerisme. En Oezbekistan herstelt de plaatsen op de oude Zijderoute in ere, investeert enorm veel in de renovatie van haar erfgoed en heeft inmiddels de belangrijkste steden verbonden met hogesnelheidstreinen waar we in Nederland jaloers op zouden zijn.
Een jonge generatie met ambitie
Maar wellicht nog belangrijker om te zien is dat alle drie de landen zich kenmerken door een grote groep jongeren die allemaal Engels spreken en hoog opgeleid zijn. Met een geboortecijfer dat hoger ligt dan in Europa en een bevolking die jong en ambitieus is, hard wil werken voor een betere toekomst en weer trots is op de eigen cultuur, is de hoop van 25 jaar geleden omgeslagen in vertrouwen.
Europa kijkt weg, Centraal-Azië beweegt
Natuurlijk is nog niet alles perfect in dit deel van de wereld. Maar mede door de wet van de remmende voorsprong gaan ontwikkelingen hier heel snel. En in tegenstelling tot Europa, dat zich eigenlijk niet beseft dat de geografie van de oude Zijderoute alleen maar belangrijker is geworden, beseffen landen als China, Turkije en India zich dat wel. Deze landen investeren dan ook vol in Centraal-Azië.
Een oproep tot visie en samenwerking
Met een, als gevolg van vergrijzing, tekort aan arbeidskrachten van 3,4 miljoen mensen in Europa in 2040 en een groei van het aantal potentiële medewerkers in onder andere de landen van Centraal-Azië in combinatie met de economische groei daar, zouden we er goed aan doen om onze blik te verbreden, een visie te ontwikkelen op onze arbeidsmarkt en onze toegevoegde waarde ten aanzien van andere delen van de wereld, keuzes te maken en samenwerking op te zoeken.
