Politieke achtergrond
De krantenkoppen gingen afgelopen week vooral over de val van het kabinet en niet over de arbeidsmarkt. Er was echter best wat nieuws over de arbeidsmarkt, maar dit sneeuwde volledig onder. Daarbij waren een aantal berichten over de arbeidsmarkt nogal tegenstrijdig.
De arbeidsmarktkrapte voorbij?
NRC interviewde emeritus hoogleraar arbeidsverhoudingen Paul de Beer. Hij meent dat "de arbeidsmarktkrapte alweer voorbij is". Als reden geeft hij dat er nagenoeg evenveel vacatures zijn als mensen die niet werken. De krapte die sommige sectoren ervaren, wordt veroorzaakt doordat er niet genoeg mensen zijn met het juiste diploma en relevante werkervaring. Of doordat de arbeidsvoorwaarden voor bepaalde beroepen zo slecht zijn dat niemand dat werk wil doen. Daarbij werken veel werknemers in sectoren die gericht zijn op export, waardoor deze medewerkers feitelijk voor het buitenland werken. Omscholing, betere arbeidsvoorwaarden en keuzes maken in sectoren zouden er dus toe moeten leiden dat er geen sprake van krapte is.
Personeelstekorten
Toch kopte het Financieele Dagblad: "Meeste bedrijven hebben nog personeelstekorten". De krant refereerde aan een enquête van het CBS waarin twee derde van de ondernemers in Nederland aangeeft te kampen met een tekort aan personeel. Dit tekort wordt gevoeld door zowel grote, middelgrote als kleine bedrijven, waarvan respectievelijk 70%, 67% en 61% van de werkgevers moeite hebben met het vervullen van vacatures. Oplossingen worden gezocht in automatisering, het beperken van productie en het aanpassen van werkprocessen. Ook wordt geprobeerd om deeltijdpersoneel meer uren te laten draaien en nemen werkgevers vaker mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt in dienst. Een op de tien ondernemers zegt bovendien meer arbeidskrachten uit het buitenland te halen. Alleen in de bouw, waar maar liefst acht op de tien ondernemers met een tekort aan personeel kampen, worden ook arbeidsvoorwaarden aangepast.
Prognoses van het UWV
De Gelderlander ondersteunde de resultaten van de enquête van het CBS door prognoses van het UWV aan te halen: "Meer banen en meer gepensioneerden: tekort aan personeel". Volgens het UWV blijven er tot en met 2027 banen bijkomen, ook als de economische groei tegenvalt. Bedrijven zullen dan ook moeite houden om aan personeel te komen en moeten focussen op efficiënter werken, automatiseren en kunstmatige intelligentie inzetten voor routineklusjes.
Tegenstrijdige verwachtingen
Op basis van dezelfde prognoses van het UWV kopt het FD overigens: "UWV verwacht dat banengroei komende jaren nagenoeg stilvalt". Omdat mensen met pensioen gaan of van baan veranderen, zal het aantal openstaande vacatures hoog blijven. Dat beeld wordt door dezelfde krant een aantal dagen eerder bevestigd in een artikel met de kop: "Volle orderportefeuille bouwbedrijven, maar te weinig handen op bouwplaats".
Arbeidsproductiviteit
Waar alle kranten het over eens zijn, is dat het met de arbeidsproductiviteit de goede kant op gaat. Ze baseren zich daarbij op een rapport van De Nederlandsche Bank die aangeeft dat "arbeidsproductiviteit vertoont stabiele groei". Dat baseert zij op eigen onderzoek en berekeningen waarbij zij een splitsing heeft gemaakt in sectoren. Daaruit blijkt dat relevante marktsectoren waar productiviteitsgroei goed te meten is, wel degelijk stabiele groei laten zien. En dat is nodig, want door vergrijzing lijkt meer uren werken er in de toekomst niet meer in te zitten.
ING Onderzoek
De ING ging in haar onderzoek van afgelopen week nog een stap verder en geeft aan dat de productiviteit in de laatste vier kwartalen met 2,5% gestegen is en kopte dan ook: "Arbeidsproductiviteit maakt inhaalslag door krappe arbeidsmarkt". Doordat werkgevers steeds moeilijker aan medewerkers komen, wordt steeds meer ingezet op efficiënter werken en automatisering/AI.
Vooruitblik
Het beeld dat naar aanleiding van al deze artikelen naar voren komt, is dat er ook in de toekomst sprake is van een krappe arbeidsmarkt. Deze wordt veroorzaakt door een kleiner aanbod van mensen en een stijgende vraag. Maar dat betekent niet dat je als werkgever niets kan doen. We zien allerlei goede voorbeelden die de productiviteit verbeteren. Ook de overheid heeft een belangrijke taak door drempels weg te nemen, wet- en regelgeving te verbeteren en bepaalde sectoren te stimuleren. Al deze maatregelen zullen ervoor zorgen dat er iets van verlichting optreedt op de arbeidsmarkt, maar niet dat het probleem van schaarste helemaal weggaat, hoe zeer we dat ook op basis van nieuwsberichten soms hopen. Of zoals Mathijs Bouman afgelopen week kopte: "De krapte blijft".
