Week van het Lezen en Schrijven
Afgelopen week was het de Week van het Lezen en Schrijven. Tijdens deze jaarlijkse actieweek wordt extra aandacht gevraagd voor ... lezen en schrijven. En dat is van groot belang, want uit cijfers blijkt dat 2,5 miljoen Nederlanders (ik hoorde laatst zelfs 3 miljoen!) moeite met lezen en schrijven hebben. En nee, dat zijn zeker niet alleen nieuwe Nederlanders. Nog schokkender: 30% van de 15-jarigen zit qua lezen en schrijven onder het op die leeftijd gewenste niveau en kan functioneel niet meekomen. In een talige wereld die steeds ingewikkelder wordt, zijn dit rampzalige cijfers. En omdat slechte geletterdheid een belemmering vormt om aan de slag te gaan, is dit ook voor de krappe arbeidsmarkt waarin we door vergrijzing iedereen nodig hebben, slecht nieuws.
Oorzaken van laaggeletterdheid
Vraag is waarom er zoveel mensen zijn die moeite hebben met lezen en schrijven. Sommige critici wijzen naar de staat van het onderwijs en de grote klassen. Maar wanneer dat een van de oorzaken is, dan is dat zeker niet de enige. Want lezen leer je niet alleen op school, je thuissituatie is er ook van invloed op. Zo zijn er huishoudens waar geen boek te vinden is of waar kinderen niet voorgelezen worden. Van experts begrijp ik dat de eerste 1000 dagen van een kind daarin cruciaal zijn; wordt er dan niet voorgelezen, dan is dat van grote invloed op de leesontwikkeling van kinderen.
Digitale invloeden op taalvaardigheid
Social media, gaming en mobiele telefoons zijn zeker ook van invloed op de kwaliteit van lezen en schrijven. Teksten zijn veel korter, afkortingen zijn de standaard, spelling wordt toch wel gecorrigeerd. Waarom zou je een krant lezen als je ook de headlines op nu.nl, X of Instagram kan zien? Jarenlang heb ik mijn hele serie van De Kameleon die ik verslond als kind bewaard voor mijn eigen kinderen. Die vonden er geen doorkomen aan, zo traag is het. En terwijl ik dit artikel schrijf, vraagt Copilot mij continu of ik geen hulp nodig heb met schrijven. Met inmiddels zo'n 350 online gepubliceerde blogs en artikelen zou ik mij er heel eenvoudig van af kunnen maken door een prompt op te stellen die vraagt om een artikel over het belang van lezen en schrijven voor de arbeidsmarkt in de stijl van Marcel.
Collectieve verantwoordelijkheid
De staat van lezen en schrijven heeft dus een collectieve oorzaak en vraagt om een collectieve aanpak. Gelukkig gloort er hoop aan de horizon. Zo meldde de krant afgelopen week (en ook de headline van nu.nl!) dat steeds meer jongeren lid zijn van de bibliotheek. Het succes van young adult boeken helpt daar zeker bij. En het is ongelofelijk hoeveel activiteiten er georganiseerd worden om mensen te helpen hun taalniveau te verbeteren. Bibliotheken spelen daar een belangrijke rol in. Alleen al bij Rozet, de bibliotheken in Arnhem, worden wekelijks 28 taalcafés georganiseerd waar ruim 700 deelnemers op af komen van 81 nationaliteiten. Daarnaast zijn er onder andere programma's op scholen en in peuterspeelzalen om lezen en voorlezen te bevorderen, zijn er taalmaatjes en is er een boekenclub voor jongeren. Er is een samenwerkingsverband binnen het Taalhuis en ook vanuit de ROC's, de werkontwikkelbedrijven en het Leven Lang Ontwikkelen collectief gebeurt er heel veel op het gebied van taal.
Taal als sleutel tot de arbeidsmarkt
In een wereld die steeds ingewikkelder en digitaler wordt en waar we iedereen nodig hebben voor de arbeidsmarkt, is het cruciaal dat we inzetten op taalonderwijs. Voor de overheid, het onderwijs, werkgevers, bibliotheken, ontwikkelbedrijven en ouders ligt daar een belangrijke gezamenlijke opgave. Heel goed dus dat een Week van het Lezen en Schrijven hier aandacht voor vraagt. Maar eigenlijk is een week onvoldoende en vraagt dit onze aandacht het hele jaar door!
