Samen met onze klanten creëren wij innovatieve oplossingen voor vraagstukken die er maatschappelijk en economisch toe doen. We initiëren, adviseren en realiseren. Altijd onafhankelijk, gedreven en inspirerend. Onze kracht: een stevige mix van bedenken, verbinden en doen. Wij richten ons op belangrijke thema’s in de samenleving: duurzame, sociale en innovatieve thema's.
Onze kijk op een duurzame economie
De klimaatdoelstellingen zijn ambitieus en broodnodig. De CO2-uitstoot is in 2050 op een gebalanceerd niveau en in 2030 zijn we halverwege. Een circulaire economie zonder afval en de kringloop 100% gesloten in 2050. Dit vraagt om brede veranderingen. In gedrag van individuen, van organisaties en van "het systeem". Om deze doelen te bereiken, moeten we versnellen.
Systeemdenken
Versnellen kan met strategische, Publiek-Private Samenwerkingen die langdurig bouwen aan duurzaamheid. Anders kijken en denken op systemisch niveau. Binnen een ecosysteem van samenwerkende partijen. Goed gedrag stimuleren en slecht gedrag remmen.
Rol van de overheid
De overheid kan versnelling aanjagen. Bijvoorbeeld door Maatschappelijk Verantwoord Inkopen. Daarmee jaagt de overheid innovatie aan en waardeert ze duurzame alternatieven. Anders uitvragen daagt ondernemers uit hun aanbod te verduurzamen.
Niet-duurzame ondernemingen en projecten krijgen steeds minder of alleen duurdere financiering. Meervoudige waarde in financieringen en investeringen wordt steeds belangrijker.
Rol van ondernemers en onderwijs- en kennisinstellingen
Weten wat je kunt en moet doen met gerecyclede materialen vraagt vakmanschap en kijk op innovatie. Vakmanschap in het maak- en reparatieproces, bijvoorbeeld de "ouderwetse" schoenmaker of "hoe krijg je een oud kozijn passend in een nieuw gebouw?". En innovatiekracht als het gaat om het ontdekken van nieuwe verdienmodellen, nieuwe juridische structuren regelen en meetinstrumenten creëren voor CO2 en circulariteit. Een opgave voor de onderzoeks- en onderwijsinstellingen van ons land is het aanleren van die nieuwe vaardigheden. Goed personeel is schaars. Samenwerking en aansluiting tussen onderwijs en bedrijfsleven is cruciaal voor duurzame transitie.
Onze kijk op een sociale economie
Sociale economie, de economie waarin groei ook maatschappelijke vooruitgang betekent, heeft de wind in de rug. Consumenten en werknemers hechten belang aan productieprocessen en diensten die plaatsvinden met respect voor mens, natuur en milieu. Steeds meer sociaal ondernemers starten hun bedrijf omdat ze willen bijdragen aan maatschappelijke doelstellingen. Vooral jongere generaties zijn zich bewust van maatschappelijke uitdagingen en zijn gemotiveerd om daar aan bij te dragen.
Kansen verzilveren
Het ecosysteem voor sociaal ondernemen moet versterkt worden om de kansen te verzilveren. Rekening houden met snelle veranderingen op de arbeidsmarkt, ontwikkelingen in de sociale infrastructuur en de verhouding tussen overheid, bedrijfsleven en samenleving. De kapitaalmarkt is ook in ontwikkeling; financieren van activiteiten met maatschappelijk rendement is 'het nieuwe normaal'.
Een inclusievere arbeidsmarkt
Flexibilisering van de arbeidsmarkt en economische groei beïnvloeden de mogelijkheden van mensen in een onzekere arbeidsmarktpositie. De toekomst van werkgelegenheid is door digitale en technologische ontwikkelingen onzeker. Nieuwe technologie biedt kansen voor sociale innovaties en inclusieve groei. Bijvoorbeeld technische toepassingen die mensen met een arbeidsbeperking helpen aan het werk kunnen. Blijvende aandacht voor ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en het arbeidspotentieel is nodig om de juiste interventies te doen voor inclusieve groei.
Anders samenwerken
Voor bedrijven is steeds minder ruimte beschikbaar, door onder andere milieuwet- en regelgeving. Zij moeten dus creatieve manieren vinden om te groeien. Dit biedt kansen voor meer sociale proposities, zoals cluster- en open netwerk-samenwerking, wederkerigheid en kennisdeling.
Sociale infrastructuur
De infrastructuur in het sociaal domein in Nederland verandert. Door kortingen in het sociaal domein en veranderingen in de verhouding tussen overheid, markt en samenleving. Sociale werkbedrijven worden 'sociale ontwikkelbedrijven'. Met nieuwe proposities en meer omzet uit de markt. Landelijke en lokale overheden zoeken naar nieuwe manieren om (sociale) functies duurzaam overeind te houden. Dat leidt tot innovatie en versterkte Publiek-Private Samenwerking. Gedeelde verantwoordelijkheden. Maar ook tot terugvallen op 'wetten en regels' en inefficiënte, top-down interventies.
Publiek-Private Samenwerkingen
Het aantal ondernemingen met een maatschappelijke missie groeit. Toch blijven veel initiatieven met groeipotentie 'onder de radar'. Ondernemers die wel zichtbaar zijn, gedragen zich in de samenwerking met overheden als reguliere aanbieders. Zij verwachten één op één financiering voor begeleiding en inzet van trajecten. Op hun beurt zijn overheden terughoudend in zakendoen met 'commerciële cowboys'. Publiek-Private Samenwerking op basis van transparantie en vertrouwen helpen gedragsverandering realiseren bij ondernemers en overheidsprofessionals. Ook helpen ze om zicht te krijgen op de juiste verdienmodellen en voorwaarden om verantwoordelijkheden in het sociale en duurzaamheidsdomein te delen.
Investeringen met maatschappelijk rendement
De private investeringen in activiteiten met sociaal rendement groeien. Uit onderzoek blijkt ook dat de private markt de taken van een zich terugtrekkende overheid niet als vanzelf overneemt. Publiek financieren blijft belangrijk om sociale initiatieven met maatschappelijk rendement te stimuleren. Om inzicht te krijgen in de ideale rolverdeling tussen publieke en private financiers, is onderzoek naar (tekortkomingen in) de financieringsmarkt nodig. Zodat publieke financieringsinstrumenten via maatwerkprogramma’s effectiever en met meer sociaal rendement worden aangewend.
Sociaal ondernemers
Bij vooral startende ondernemers en mkb bedrijven is kennis nodig van werkende verdienmodellen. Zodat ondernemers efficiencyvoordelen kunnen realiseren en daarmee meer bijdragen aan sociale en duurzaamheidsdoelstellingen. Sociaal ondernemerschap gaat ook over de maatschappelijke bijdrage van corporates en het mkb aan maatschappelijke vooruitgang. Hun impact zichtbaar maken en de juiste kennis aan reiken om goed bij te dragen aan maatschappelijke vooruitgang, is nodig.
De sociale economie in 2023
Economisch rendement (en daarmee focus op aandeelhouders en beurswaarde) blijft van belang. Maar ook transparantie, inclusiviteit, kwaliteit en duurzaamheid hebben een belangrijke plaats in de bedrijfskundige mores. Bedrijven dragen optimaal bij aan maatschappelijke ontwikkeling en verenigen dit met hun financiële doelstellingen. Organisaties worden hierbij ondersteund door de overheid; er is gericht beleid om de sociale economie te versterken. Publieke en private organisaties ondersteunen elkaar in netwerken waardoor economische activiteiten plaatsvinden met optimaal maatschappelijk rendement als resultaat.
Onze kijk op een innovatieve economie
Innovatie is een motor van economische groei en daarmee menselijk welzijn. Innovaties verhogen de productie en bieden oplossingen voor sociale en maatschappelijke uitdagingen. Denk aan innovaties die voedselproductie verhogen en verduurzamen, leiden tot nieuwe medische devices of innovaties voor het opwekken van duurzame energie.
Innovatieve economie in Nederland
Nederland loopt voorop in innovatie blijkt uit de Global Innovation Index. Innovatie brengt verandering en, als het met hoge snelheid gaat, disruptie. Dat geeft een keerzijde; zij die niet aanpassen worden door de tucht van de markt omgetrokken. Denk aan taxibedrijven die onder druk komen te staan door Uber. Of aan oudere werknemers die niet mee kunnen met technologische ontwikkelingen. De uitdaging is voor Nederland is goed blijven scoren op innovatiekracht en het aantal 'slachtoffers' beperken.
Rol van de overheid
De overheid ondersteunt innovatie. Zij heeft het Missiegedreven Innovatiebeleid vormgegeven, voortbouwend op de Topsectorenaanpak. Daarin staan 4 maatschappelijke thema’s centraal:
- Landbouw, water & voedsel
- Gezondheid & zorg
- Energietransitie & duurzaamheid
- Veiligheid
Daarnaast hebben sleuteltechnologieën als fotonica en kunstmatige intelligentie een centrale rol. Nederland kan op deze terreinen zorgen voor oplossingen bij wereldwijde uitdagingen. Regio's zetten via o.a. Regionale Ontwikkelmaatschappijen (ROM's) hun innovatiebeleid kracht bij.
Nederland heeft dus een fijnmazige infrastructuur op regionaal niveau. De regio als vindplaats voor innovatieve bedrijvigheid in relatie tot aanwezige onderwijs- en onderzoeksinstellingen is goed afgedekt. Ook zijn er veel toegankelijke regelingen die eerste stappen voor het mkb en startende bedrijven faciliteren. Nu ontstaat 1) de roep om ook in te zetten op de negatieve effecten van innovatie en 2) de vraag of we resultaten verder kunnen maximaliseren. Het eerste komt terug in de behoefte aan ondersteuning van het 'brede mkb' en een verbetering van de link tussen onderwijs en arbeidsmarkt (inclusief leven lang leren). Het tweede komt terug wanneer er met een kritische blik gekeken wordt naar de mogelijkheden tot opschaling van kansrijke initiatieven en de regie op belangrijke, overstijgende en kapitaalintensieve thema's.
Kansen in de innovatieve economie
Impactvolle innovatie verschuift van jonge start-ups, meer en meer naar scale-ups en verder naar het mkb. Het is duidelijk dat banengroei tot stand komt bij innovatieve bedrijven die de risicovolle eerste levensfases hebben overleefd. Dit kan door een goedgevulde 'funnel' waar mkb-bedrijven uit ontstaan. En doordat het huidige brede mkb innoveert, relevant blijft in de markt en dus niet verdwijnt. Anders valt het het aantal banen dat innovatieve bedrijven creëren in het niet bij de banen die verloren gaan. Het gaat erom dat het mkb zich aanpast op om de consequenties van digitalisering, verduurzaming en een veranderende groep werknemers. Het ondersteunen van het brede mkb hierbij is noodzaak.
Financiering van innovatie
De financiering van innovatie verandert. Positieve economische ontwikkeling en de huidige rentestand zorgen voor een overschot aan financiële middelen op de markt. Niet alle sectoren, levensfases en/of soorten innovatie kunnen eenvoudig aan middelen komen. De (alternatieve) financieringsmarkt kenmerkt zich nog steeds door gebrekkige transparantie. Logische matches komen niet altijd tot stand en bedrijven vallen om of vertrekken naar het buitenland. De invloed van impact is ook duidelijk zichtbaar in de markt. Middelen moeten niet alleen voor financieel rendement zorgen, maar ook voor maatschappelijk rendement. Verschillend in definities van impact is, dragen helaas bij aan een extra complexe markt.
Samenwerken voor innovatie
Innovatie wordt ook gekenmerkt door de toenemende noodzaak om samen te werken. Pre-competitieve samenwerking in de farma, ketensamenwerking in de circulaire economie of corporate venture capital. Steeds meer stakeholders zien dat innovatie niet langer binnen de eigen muren kan plaatsvinden. Deze noodzaak geldt ook voor de Nederlandse regio's. De huidige organisatiestructuur van innovatie via provinciale lijnen heeft positieve effecten, zoals fijnmazigheid, regio-specifieke invulling, gedeeld regionaal eigenaarschap. Maar leidt ook tot versnippering en concurrentie in plaats van samenwerking op landelijk niveau. Dit komt de Nederlandse concurrentiepositie niet ten goede. Opschaling van kansrijke initiatieven blijkt daardoor lastig. En er is te weinig geld voor beschikbaar. InvestNL kan hier deels een oplossing bieden, maar ook dit leidt tot nieuwe 'regio-first' initiatieven zoals InvestMRA. Het beter organiseren en structuren van het Nederlandse ecosysteem is dan ook een grote kans in de innovatieve economie.
Waar staan we in 2023?
Het doel moet zijn om in 2023 de innovatie van en in de Nederlandse economie nog verder te hebben verstevigd. De groep stakeholders die hierin actief is zet daar op in en is hiervan doordrongen. Hierbij kijkt men over de grenzen van het 'regionale' heen. De andere groep, zij die moeten aanpassen, is daar in 2023 steeds meer van doordrongen. Het beperken van mogelijke 'slachtoffers' gaat dan niet alleen om het ondersteunen, maar ook nog steeds om het informeren van deze groep. Vaak wordt gezegd dat verandering het enige constante is in het leven. In 2023 begrijpen we allemaal dat zelfs verandering aan verandering onderhevig is: het tempo gaat om hoog en de positieve én negatieve effecten worden steeds meer voelbaar.